Nog niet zolang geleden was ik op een bijeenkomst waar de wijkagent werd aangeduid als “bromsnor.” Voor wie die naam niet kent: Bromsnor was de dorpsveldwachter in een tv-serie uit de tijd dat er alleen nog maar publieke omroepen waren en niemand werd gestoord met gestoorde reclames. Zwart-wit tv en een kopje koffie op de bank. Dat “bromsnor” klonk tijdens die bijeenkomst een beetje folkloristisch en daardoor ook wat denigrerend. Zonder heimwee naar het verleden te krijgen, zou het toch goed zijn om de voordelen van Bromsnor nog eens onder de loep te nemen. Ik maak me sterk dat ook politici die voordelen wel kennen maar daarmee niet te koop willen lopen. Dat heet “oubollig” te zijn en dat is een ander woord voor “psychologisch verantwoord”. Tja, welke politicus of politica zou zich daaraan schuldig willen maken?
In plaats van “oubollig” valt ook wel eens het woord “niet meer van deze tijd” of “een gepasseerd station”, termen die bij voorkeur worden uitgesproken door mannen en vrouwen die schijnen, niet blijken, te weten hoe de toekomst er uit zal zien. En dat nog wel zonder kristallen bol.
Toch blijkt met enige regelmaat dat zij helemaal niet zo’n heldere kijk hebben op de toekomst en daarom moeten allerlei plannen steeds weer worden bijgesteld. Politici dekkenzich tegen kritiek op dat punt in door de kreet “dat zien we dan wel weer” of “als, als, as is verbrande turf” en dat soort dooddoeners. Een belangrijke oorzaak van onverwachte ontwikkelingen in de loop van de tijd is al heel lang geleden ontdekt in de sociologie “the human factor”. Het gedrag van mensen is nu eenmaal minder voorspelbaar dan het weer. En dat kost al zoveel moeite. Gelukkig maar, zou ik denken want mensen zijn dus geen geprogrammeerde robots.
Tot ieders stomme verbazing is kortgeleden het begip “sociale cohesie” uitgevonden en ook “sociale controle”. Mensen die gek werden van de oplettendheid waarmee dorpelingen zich met elkaars zaken bemoeiden, gaan daar nu toch weer een beetje naar terugverlangen.
Sociale cohesie klinkt onbegrijpelijk genoeg om wetenschappelijk genoemd te worden en dus is het “van deze tijd”. Het betekent doodeenvoudig dat mensen hun buren weer kennen en ook nog weten wie er tien huizen verderop woont. Dat waren we in de wijken die dertig jaar geleden met een heldere blik op toekomst zijn gebouwd, namelijk vergeten. Het betekent zelfs dat mensen gezamenlijk werken aan een prettige leefomgeving en elkaar aanspreken op asociaal gedrag: hond los laten lopen, plassen in de tuin van de buurman, een helse herrie maken met beukmuziek omdat je het zelf zo leuk vindt en ga zo maar door. Weg van de samenleving waarin niemand meer iets met elkaar te maken leek te hebben. Sociale cohesie…
Nu gelooft de overheid niet echt zelf in dat begrip want ondertussen werkt ze aan een voortschrijdende schaalvergroting. Gemeenten worden groter, politieregio’s breiden zich uit, de brandweer is nauwelijks nog vrijwillig. Wie kent de burgemeester van zijn eigen stad nog? Ja, de pers van die stad, die heeft daar wel een flauw vermoeden van maar verder… Vraag elke willekeurige burger op straat wie de burgemeester is en het antwoord zal zijn “geen idee` of “weet ik veel” of erger.
Terwijl de burgers dus steeds knusser met elkaar om moeten gaan en het liefst tot innig knellende omhelzingen moeten komen, verdwijnt de overheid uit het straatbeeld. Dat geldt ook voor Bromsnor. Weliswaar is het fenomeen wijkagent ingesteld maar dat is de grootste aanfluiting die ooit aan een inspecteursstrot is ontsnapt. Niemand, ik herhaal, niemand kent zijn wijkagent, niemand heeft een flauw idee hoe hij de hermandad moet bereiken en zelden of nooit wordt de geheel eigentijds, en dus Amerikaans, uitstralende blauwbroek op het juiste moment op de juiste plek waargenomen. Ja zeker, nieuwe uniformen, daaraan besteedt de overheid veel geld. Belangrijk!
De behoefte aan Bromsnor is groot. Die koddebeier die iedereen in de buurt persoonlijk kende en iedereen kende hem. Niemand durfde een verkeerde vinger te verroeren uit angst dat de veldwachter boos zou worden. Er is nu eenmaal geen beter middel tegen kattekwaad, vandalisme en zelfs criminaliteit dan persoonlijke relaties.
Bromsnor moet terug in de buurt en wel dag en nacht. Hij moet er wonen, koken, slapen, kindertjes maken en alle ellende van de buurt kennen en meemaken. Hij moet “zijn” buurtbewoners dagelijks ontmoeten en hun narigheden aanhoren.
Dat geldt ook voor bestuurders. Ze moeten de kans hebben te struikelen over dezelfde losliggende stoeptegel als andere mensen die tegenwoordig met het haast denigrerende begrip “burger” worden aangeduid.
Samenhang is alleen maar mogelijk in kleine gemeenschappen. Buurten en dorpen behoren de kern van de samenleving te zijn. In wezen zijn buurten alleen maar dorpen die in een stad liggen.
Schaalvergroting is een ernstiger bedreiging voor onze samenleving dan de “terroristische activiteiten”. Schaalvergroting bedreigt de samenhang van de samenleving en laat haar uit elkaar vallen. Het is het rottingsproces dat in de tandheelkundige wereld caries wordt genoemd of tandwolf. Ik wil vooruit naar het kleine, overzichtelijke, de buurtraad rond de dorpspomp. Ondanks internet en mobiele telefonie kunnen we nog steeds niet zonder die kleine, vertrouwde gemeenschap waarin we blij zijn met elkaar.
Tot sterkte,
Kaj Elhorst
Service
www.hetplatformberoepsonderwijs.nl
www.spiritvoorgent.blogspot.com
Politiek 