De boel bij elkaar houden… Sinds burgemeester Cohen die woorden in de mond heeft genomen, heeft iedereen er de mond vol van. Ook politieke partijen. Het lukt lang niet altijd om de boel bij elkaar te houden. Niet in de VVD, niet in de SP en ook niet in de PvdA. Soms, zoals in het geval van Jami. zou een partij daar ook heel blij mee moeten zijn.
Nou ja, blij, een scheiding der geesten is altijd jammer maar voor socialisten een heugelijk moment. Het is een onmisbaar onderdeel van de dialectiek waarvan de socialistische aarstvader Marx zo veelvuldig spreekt. Dialectiek zonder scheiding der geesten is ondenkbaar.
Volgenshet partijbestuur van de PvdA zou Jan Pronk geen goed voorzitter zijn geweest omdat hij de geesten uiteen gedreven zou hebben. Hij werkt als splijtzwam en ik denk dat het bestuur daarin gelijk heeft gehad. Jan Pronk is geen diplomaat, dat blijkt alleen al uit de manier waarop hij het, overigens afgrijselijke, bewind in Soedan tegen zich in het harnas wist te jagen. Niemand had er baat bij.
Jan was zondag bij BNR om te vertellen of hij na zijn nederlaag als kandidaat voorzitter soms een eigen beweging zou gaan opzetten. Maar nee, daarvoor is hij te sjiek en te loyaal. Te socialistisch ook.
Het besturen van een politieke partij is iets anders dan het besturen van een stad of een functie bij de VN. Waar de laatste alleen iets kan bereiken met pappen en nathouden totdat de zaak ten goede keert, daar is een politieke partij niet gebaat bij al teveel diplomatie. Zij moet een aantrekkelijk gezicht hebben voor de kiezer. Nu wordt schoonheid niet bepaald door de perfectie maar door de afwijking(en) daarvan. Aantrekkingskracht bestaat bij de gratie van het opvallende. Wie opvalt, onderscheidt zich van anderen op de één of andere manier.
De boel bij elkaar houden, dat betekent dat iedereen zo’n beetje tevreden blijft. De één is meestal wat meer tevreden dan de ander maar niemand voelt zich er echt lekker bij. Het is het taboe, het ongezegde woord aan de etenstafel, de onmeetbare spanning in de familieverhoudingen. Voor menigeen vormen ze een reden om een hekel te hebben aan verjaarspartijtjes. Maar ze zorgen ervoor dat de familie net zo netjes is als alle andere. De boel bij elkaar houden, betekent dat er niets opvalt. De boel bij elkaar houden?
Weerzinwekkend is zoiets als het om een politieke partij gaat. Waarom zou ik lid willen worden van een vereniging die zich in niets onderscheidt van alle andere verenigingen? Al was het maar dat er elke dag herrie in de tent was. Dat doet het bloed stromen en het leven bruisen. De boel bij elkaar houden? Dat kan nooit slaan op een partij. In een partij moeten de leden bij elkaar willen blijven, vanuit zichzelf. Het `verjaarspartijtje` moet een hoogtepunt zijn voor de leden.
In dat opzicht zou Jan Pronk een uitstekende voorzitter zijn geweest. O ja, er zouden opzeggingen komen, splitsingen, weglopers. De kraan zou wagenwijd open staan. Maar ook nu is ze niet hermetisch gesloten. Dat blijkt uit Jami en Van Dam. Onder Jan pronk zou de partij leegstromen totdat er een kern overbleef met een gedeeld ideaal. Onwrikbaar aan elkaar gekluisterd, ruzie makend en discussiërend en toch koersend in een duidelijke richting.
Daarvoor zouden de gedeelde uitgangspunten zorgen. De voorzitter is de herder, de uitgangspunten of beginselen zijn de honden. En ze zouden sterk en stevig doorstomen. Klein, fijn en uiterst aantrekkelijk voor een flink deel van het kiezerspubliek. Ja, door haar karaktervolle uiterlijk ook aantrekkelijk voor nieuwe leden. Partijen moet je als kiezer vooral uit elkaar kunnen houden.
En nu drijven slechts de ploumen voorbij van een stoomscheepje op de oceaan dat maar niet op gang kan komen. Jan blijft aan boord maar of hij ooit de kans krijgt de ketels op te stoken zodat het “volle kracht vooruit” gaat, dat blijft voorlopig nog ongewis. Zal de machinist van het Nederlandse socialisme misschien zelf vergaan bij gebrek aan kolen in de bunker?
Service
amsterdam.nl/gemeente/documenten/toespraken/cohen/inhoud/2006/festival_der
Politiek 