Ligt het nou aan Al Gore of aan het weer?” vraagt Kommer met een lichte twinkeling in zijn ogen terwijl hij de deur voor me open doet. ” De vensterbanken vriezen van m’n huis maar sneeuwen ho maar. Het zou nu juist prachtig weer zijn voor een ritje in de arreslee. Daar kun je ook goed praten.” Kommer lijkt weer helemaal opgeknapt na zijn depressie over de kunstsneeuw.
” Heb je dan een arreslee?” vraag ik hem verbaasd. Ik kan me niet voorstellen dat hij me het ding nooit zou gebben laten zien als dat zo was. Het is ook niet zo want Kommer schudt zijn hoofd. ” Nee, die heb ik niet maar mijn grootouders huurden soms al in de winter een arreslee voor een ritje. Je hebt hier in de buurt een boer die dat doet, een groot tinkelend en blinkend ding met twee grote, zwarte Friezen ervoor.” Met Friezen bedoelt Kommer Friese paarden. ” Een rit met de arreslee geeft vrijheid, frisheid en een nieuwe wind door je hoofd”, lacht hij. ” Voorlopig moeten we het met de studeerkamer doen.” Het duurt niet lang of de Berenburg staat op tafel en de Friesche pijp laat al weer rookkringels los.
” Vrijheid is een bijzonder goed”, gaat hij verder zonder mijn vragen af te wachten. ” Vooral als je hebt geleerd na te denken. Dan kun je vrijdenker worden.” Hij pauzeert even en kijkt met half dicht geknepen ogen naar de rook die uit zijn pijp komt. ” Weet je, veel mensen denken dat ze kunnen nadenken, maar dat is niet zo. Ze zijn meestal hooguit in staatom hun gevoelens op een rijtje te zetten. Nu is het gevoel niets anders dan een voorportaal van het verstand dus er zit wel een beetje denken bij maar niet genoeg om na te denken.”
“Om na te denken moet je denken en daarna weer denken. Het zit al in het woord opgesloten. Als je dat doet, denk je iets en vervolgens splits je de goede dingen, de slechte dingen en de onzin van elkaar. Dat is nadenken. Een vrijdenker moet daar kampioen in zijn.” Ik ben even niet in staat om een vraag te stellen en neem een slok van mijn Berenburg terwijl ik de laatste woorden van Kommer laat bezinken. Ik zou nu moeten nadenken maar ik voel geen beweging in mijn hoofd. Kommer heeft met zijn verhaal mijn verstand tot staan gebracht. Er wordt niet meer gedacht, niet voor en niet na.
Kommer merkt het niet op. In de gloed van zijn betoog staat hij op, neemt drie keer een trek aan zijn pijp en roept het uit. “Sommigen denken dat ene vrijdenker iemand is die overal kritiek op heeft en zijn vrije mening met elke wind mee laat waaien. Nonsens! Een vrijdenker is voortdurend met zichzelf in discussie: ‘ klopt het wel allemaal, wat ik denk?” Voor het eerst kijkt de oude, wijze politicus mij nu onderzoekend aan. ” Kun je het nog volgen, jongeman?” vraagt hij onzeker. ” Ik had even het idee dat ik doordraafde.” In de angst dat hij opnieuw zal beginnen, vertel ik hem dat het allemaal heel goed te begrijpen is.
” Prachtig”, roept Kommer uit. ” Weet je, daarom gaat het ook zo slecht met de democratie. Volksvertegenwoordigers discussieren nooit met zichzelf maar onophoudelijk met anderen. Al die mensen hebben nooit de tijd om na te gaan of ze bezig zijn onzin te formeren. Ja, dat is het vaak, volksvertegenwoordigers debatteren niet maar zij formeren kletskoek zodat het een samenhangend verhaal lijkt. Ik heb me daar altijd tegen verzet want op die manier krijg je de uitwisseling van kletskoek tijdens het debat en dat kan alleen maar tot problemen leiden.”
Terwijl ik zijn woorden noteer, begint er in mijn hersenpan toch iets te kriebelen. Zit er niet een grond van waarheid in Kommers betoog? Zou het niet verstandiger zijn als politici eerst eens met zichzelf in discussie gingen bij belangrijke vraagstukken? Maar ja, misschien dat de besluitvorming dan nog langer zou gaan duren. Ik leg dat laatste probleem aan Kommer voor. ” Lang duren”, herthaalt hij verontwaardigd, ” wat maakt dat uit? Politici die kletskoek uitwisselen moeten later heel veel fouten herstellen Dat kost veel meer tijd.”
Met een klap zet hij zijn Berenburg op tafel neer, dat wil zeggen het lege glas. Hij zakt weer onderuit in zijn relaxfauteuil. ” Je kunt het aan de manier van praten van veel politici horen”, gaat hij rustig verder. ” De eindeloze reeks ” euh-euh-euh” wijst erop dat ze ter plekke verzinnen wat ze zeggen en…dat ze daarvoor geen tijd hebben. Ze hebben dus niet eens de tijd om hun verhaal aan een ander uit te leggen en ratelen maar wat feitjes op. De luisteraar verliest het zicht erop en krijgt het gevoel dat hij niet meer tijd van de politicus mag vragen. ” Die man of vrouw is heel hard bezig met dingen die ik niet begrijp”, is het gevoel dat de luisteraar bekruipt. Ja, ook de journalisten”, dat laatste woord laat hij met zijnvolle stemvolume door de kamer klinken. ” Dat is de bedoeling”, zegt hij weer wat rustiger. De kritiek komt pas als er niets blijkt te kloppen van het mooie verhaal. Tegen die tijd kan de politicus zeggen dat het schuld is van anderen maar ook dat is niet waar: hij heeft zelf niet nagedacht.”
Kommer schudt zijn hoofd nu wild heen en weer en staat op. Met een krachtige zwaai draait hij zich om en loopt hij naar het raam. ” Prachtig, niet?” roept hij enthousiast uit terwijl hij over zijn gazon uitkijkt. ” Wat een vrijheid!”
Tot sterkte,
Kaj Elhorst
Service
www.ffrf.org/nontracts/vrijdenker.php
Politiek 