Kommer laat mij de eerste foto uit zijn familie zien. “Mijn grootvader was de eerste die zich op de gevoelige plaat liet vastleggen. Voor die tijd beschouwden mijn voorouders de fotografie als een kunstje dat op de kermis thuishoorde`, vertelt hij. De foto hangt halverwege de portrettengalerij die teruggaat tot 1561 toen de Friesche voorvaderen nog gewoon werkten rond het koetshuis van een stins.
`Dit is Gregorius Sybenga`, verklaart Kommer. De foto toont een stramme man in uniform, groot-tenue waarschijnlijk want ik zie veel epauletten en pluimen. `Hij was luitenant in het KNIL, in Indie dus, nu Indonesie. Dat heeft trouwens niet lang geduurd want toen hij dertig was, kwam hij naar Nederland om een winkel te beginnen.` Ik kijk vanuit één ooghoek naar Kommer en zie hoe zijn gezicht begint te stralen, trots als hij is op zijn voorvaderen. De overtijdse dynastie Sybenga begint in zijn ogen echt vorm te krijgen. Overtijds want echte adel zal het nooit meer kunnen worden.
`Ik heb dus niets tegen uniformen en discipline`, maakt Kommer duidelijk. `Ze geven het leven houvast maar ze moeten ook weer geen loden last gaan worden.` Nadenkend zet hij twee glazen op het bijzettafeltje dat nu al sinds dagen niet meer van zijn plaats lijkt te komen. `Op het ogenblik mist de samenleving wel wat structuur en mensen lopen ook met de meest vredwaasde ideen rond. Zo heb ik gemerkt dat er nog nauwelijks zicht is op extreemrechtse groeperingen.` Ik zucht want we hebben het eerder over rechts en links gehad en dat leek me toch duidelijk genoeg. Kommer schenkt de glazen in en lijkt mijn tegenzin tegen een gesprek over het onderwerp niet op te merken.
`Gisteren zat ik op de soos`, vertelt Kommer en daar wkamen op een goed moment ook twee leden van het college van B en W binnen, de burgemeester en een wethouder, wethouder van integratie enzo. Ze waren met elkaar in gesprek maar keken ondertussen heel vrolijk en vriendelijk om zich heen. Het gesprek ging over extreem rechts en de gevaren ervan. Het bleek dat er bij ons in de gemeente geen belangrijke kans was op ellende van die kant. De beide heren gingen tegenover mij zitten en dat zag ik als uitnodiging om deel te nemen aan het gesprek.`
Kommer geeft mij de kans niet om ertussen te komen en hij zakt onderuit in zijn stoel, kennelijk van plan een lang verhaal te houden. Na een flinke teug Beerenburg haalt hij zijn pijp tevoorschijn en het zeemleren zakje met tabak. Bij ieder woord propt hij een plukje daarvan in de pijp. `Ik heb ze gevraagd of ze een definitie konden geven van extreem rechts`, klinkt zijn stem rustig. `Dat was moeilijk voor de heren want het antwoord leek zo voor de hand te liggen. Nu ben ik niet helemaal dement en ik kan goed met computers overweg. Van tijd tot tijd scan ik extreme websites en al heel lang krijg in de indruk dat het allemaal niet zo eenvoudig ligt. Wist je dat sommigen beweren dat Adolf Hitler `socialist` was?` De oude en wijze politicus kijkt mij onderzoekend aan alsof hij dit keer wel antwoord van mij verwacht. `Ik eh, ik weet dat fascisme en nationaal-socialisme vaak door elkaar worden gehaald`, zeg ik wat geintimideerd. Is dit een examen?
`Gelijk hebt ge mijn zoon`, knikt Kommer instemmend. `Maar daarbij blijft de verwarring niet. `Volgens sommigen, die bijvoorbeeld fel anti Islam zijn maar pro Joods, was Hitler een socialist net als Stalin en Pol Pot en in het verlengde daarvan Wouter Bos.`Tja, het is een vreemd allegaartje wat Kommer daar opnoemt maar de gedachte dat de Nazi´s socialisten waren, is historisch gedeeltelijk te verklaren. `Ik weet wat je denkt`, grijnst Kommer. `In de partij van Hitler deden socialistische gedachten de ronde. Dat is waar maar hij heeft die de nek omgedraaid in de Nacht van de lange Messen, vooral met de moord op de gebroeders Rohm. Het waren Himmler en Heydrich die die klus voor hem opknapten.`
Hij houdt een lange pauze die alleen wordt onderbroken door het geluid van twee flinke slokken Beerenburg en een eerste haal aan zijn pijp. `Nu is het niet zo erg dat jongelui niet meer weten wat nationaal-socialisme inhoudt en hoe verraderlijk de naamgeving is. Het is wel van belang om het karakter ervan te herkennen en te zien waar het thuishoort. Voordat de overheid stelt dat rechtsextremisme geen gevaar vormt, moet ze weten waar ze het over heeft. Dat is niet zo want ze weigert de ontwikkelingen consequent te volgen en denkt dat het allemaal wel meevalt. Vreeemd is dat want als het om moslim-extremisme gaat dan wordt altijd wel heel alert gereageerd. In de dertiger jaren van de vorige eeuw was het niet anders. Communisme was verdacht, fascisme zagen sommigen als `redelijk netjes`.
. Virulent racisme komt bijvoorbeeld voor in groeperingen die niet `anti-semitisch´ zijn in de gebruikelijke betekenis van het woord. Doordat inhoud en betekenis van extreemrechts op een verwarrdende manier door elkaar zijn gaan lopen, zijn ze ook niet meer herkenbaar voor onze jongeren. Dat maakt het niet gemakkelijker maar wel noodzakelijker om racisme, discriminatie en Uebermenschachtige ideeen goed in de gaten te houden.`
`Oef`, zegt hij eindelijk en hij inhaleert twee keer achter elkaar heel diep. `Dat was een diepgravende overpeinzing. Volgende keer moeten we maar weer een siets leukers gaan doen, vind je niet jonge vriend?` Ik heb het gevoel dat mijn arm is verstijfd en dat ik nog nauwelijks kan schrijven. `Dat zou mooi zijn`, geef ik toe.
Tot sterkte,
Kaj Elhorst
Politiek 