“Wat voor opties heeft u op deze viersprong?” “Ik kan drie kanten uit of terug.” Heel goed, u krijgt een 8. Niet alleen omdat u inzicht heeft in de vraag maar ook in de taal. De laatste jaren heeft het woord “optie”opgeld gedaan. Dat is niet zo maar iets, het is een teken des tijds.
In bijna alle gevallen kan het woord “optie” worden vervangen door “mogelijkheid” of “keuze”. Twee goede Nederlandse woorden die het loodje moesten leggen tegen het opdringende Amerikaans-Engels (option) en gewichtigdoenerij. In feite passen die twee laatste naadloos in elkaar. Ik moest daaraan denken toen ik kortgeleden in het stadhuis een gesprek had met iemand over gemeentelijke voorlichting.
Hij was daarover niet bijster positief en gezien zijn ervaringen viel dat te begrijpen. Daarover wil ik het nu niet hebben maar zoals gewoonlijk had hij niet helemaal ongelijk. Alles draait om “imago” dezer dagen. Of dat een goede ontwikkeling is, is sterk de vraag. Een historisch voorbeeld: minister Potoemkin liet de huizen van een stad die werd bezocht door tsarina Catherina de Grote voorzien van namaakgevels. Dat was bedoeld om de tsarina te laten denken dat alles goed ging in haar keizerrijk. Een risico zat daar ook in want als de tsarina het bedrog had ontdekt, dan waren er zeker koppen gerold. Die kans was niet groot. De minister wist dat zijn vorstin niet zou afstijgen voordat hij daartoe het teken gaf.
Het uiteindelijke gevolg van al dat imagobedrog was de communistisch revolutie van 1917. Volk en vorst waren volkomen van elkaar vervreemd. Van imagobedrog hebben de Russen altijd goed geweten. Nadat ik ooit één keer het informatiebulletin van de Sovjet-Unie had aangevraagd, heb ik het jarenlang ontvangen. Het blad stond vol met de meest schandalige verdraaiing van zaken. Zo waren de Letten en Esten de gelukkigste Sovjetburgers die er bestonden. Waar dat op uit is gelopen, weten we nu.
De laatste jaren doen we er in het “vrije westen” volop aan. Zo bekruipt mij als journalist nog al eens het gevoel dat ik het verlengstuk ben geworden van de afdeling voorlichting van de gemeente. In elk geval stelt men pogingen in het werk om het zover te krijgen en het is moeilijk om daar een positieve wending te geven.
De zucht naar een positief imago is best te begrijpen. Sinds de zestiger jaren mag iedere inwoner van dit land vanuit zij n of haar mening keihard uit de onderbuik toeteren. Jarenlang is gestimuleerd dat mensen over van alles en nog wat meepraatten en het maakte niet uit of ze er verstand van hadden of niet. Politici moesten draagvlak zien te krijgen op basis van al die onderbuikgevoelens wat natuurlijk nooit lukte. Wat je ook doet, de onderbuik blijft immer onbevredigd en vraagt om meer.
De beste remedie leek het te zijn om mensen te chanteren met gebrek aan werk, een “tsunami” van concurrentie uit het buitenland en de nieuwste vinding: een angstaanjagende onveiligheid. Jawel, ook op gemeentelijk niveau is “terrorismebestrijding” een serieus discussiepunt geworden. Ondertussen besloot het bestuur tot een niets-ontziend imago-offensief: alles is mooi en prachtig en wij doen echt ons best voor u. Geloof ons nou maar!
Inmiddels hebben journalisten de truc natuurlijk allang door en het zal zaak zijn om de altijd wat onnozele burger de ogen te openen. De onderbuik hersens te geven, zal ik maar zeggen. Hopelijk is het dan nog niet te laat en zijn we nog niet aan de grenzen van een nieuw jaar 1917 gekomen. Wat daarna indertijd volgde, was nou niet bepaald verheffend. De overheid zou er goed aan doen minder op imago te sturen en te zoeken naar een fijnmaziger en structureler contact met de burger. Misschien kunnen we dan van die onzinnige imagotaal als “optie”, “met name”, en “c.q.*” af.
Tot sterkte,
Kaj Elhorst
Service
Politiek 
Geef een reactie